මතකද ආකිමිඩිස්ව? නෑ නෑ අර කැම්පස් එකේ ප්‍රකාශ රසායන විද්‍යාව උගන්නපු සර් නෙමෙයි අපි පොඩි කාලේ අහලා තිබුන ග්‍රීසියෙන් පහළ වුන මහා නැණවතා. අන්න ඔහු ගැන ලිපියක් ලියන්න හිතුවා අද.
ක්‍රිස්තු පූර්ව 287 දී සිසිලියේ උපත ලද සර්කියුස් හි ආකිමිඩිස් කියන්නේ ග්‍රීක ජාතික ගණිතඥයෙක්, භෞතික විද්‍යාඥයෙක්, ඉංජිනේරුවෙක්, නව නිමැවුම්කරුවෙකු වගේම තාරකා විද්‍යාඥයෙකි.
ආකිමිඩිස් ගෙන් තොර භෞතික විද්‍යාවක් හිතා ගන්නවත් බැරි තරම්. "මට මේ මුළු ලොවම හොල්ලන්න පුළුවනි. ඒ සඳහා මට අවශ්‍ය සුදුසු දිග ප‍්‍රමාණයේ ලීවරයක් පමණයි." ආකිමිඩිස් නිතරම පැවසූ වදනක්. ඔහු විසින් ද්‍රවස්ථිතිය, ස්ථිතිකය පිලිබඳ සංකල්ප හා ලීවර මූලධර්ම පිලිබඳ පැහැදිලි කිරීමක් ඉදිරිපත් කළ අතර ඒවා භෞතික විද්‍යාවේ ප්‍රගමනයේ පදනම බවට පත්විය. එමෙන්ම ඔහු සීජ් එන්ජින් (Siege Engine), ආකිමිඩිස් ඉස්කුරුප්පු පොම්පය (Archimedes Screw Pump) ඇතුළු නවීන යන්ත්‍ර සැලසුම්කරණයේ කීර්තියක් දිනා ගත් අයෙකි. ප්‍රහාරක නෞකා වතුරෙන් එසවීමට හා දර්පණ භාවිතා කරමින් නැව්වලට ගිනි අවුලවීමට හැකියාව ඇති යන්ත්‍ර, ආකිමිඩිස් විසින් සැලසුම් කරා.
ආකිමිඩිස් හා බැදුන කතා ගොඩක් තියෙනවා ඒ අතරින් වඩාත් ප්‍රචලිත කතාව කෙටියෙන් කිව්වොත්........
සිරාකස් හි හීරෝ රජු යුද්ධයෙන් ජයගත් අතර ඔහු මෙම ජයග‍්‍රහණය සැමරුවේ දෙවියන්ට තෑගි ප‍්‍රදානය කරමිනි. රන්කරුවකු ලවා රත්රන් ඔටුන්නක් සාදාගත් රජු එය දෙවියන්ට පූජා කරන්නටයි සූදානම් වූයේ . එහෙත් රජතුමාගේ හිතේ මේ ඔටුන්න ගැන යම් කුකුසක් ඇතිවුණා. මේ ඔටුන්න පිරිසුදු රන් වලින් ම නිමවා ඇත් දැයි දැන ගන්නට රජතුමාට අවශ්‍ය වුණා.මේ සඳහා කැඳවූයේ ආකිමිඩිස්ව යි. ආකිමිඩිස්ගේ බුද්ධියටත් මේ ගැටලුවට ඉක්මන් විසඳුමක් දෙන්නට පුළුවන් වුණේ නැහැ. ඔහු මේ ගැන හිතමින් කල් ගත කළා. දිනක් නාන බේසමට වී මේ ගැන කල්පනා කරන විට ආකිමිඩිස්ට එයට නිවැරදි පිළිතුර සොයා ගන්නට පුළුවන් වුණා. තමන් සොයා ගත් විසඳුම ගැන අපමණ සතුටට පත් ආකිමිඩිස් නාන බේසමෙන් බැස රජතුමා වෙතට දිව ගියා. ඔහු කොයිතරම් නම් කලබල වී සිටියා ද කියනවානම් ඇඳුම් ඇඳගන්න තරම් වත් මතකයක් ඔහුට තිබුණේ නැහැ.
පුරාතණයේ විසූ විශිෂ්ඨතම ගණිතඥයා ලෙස සලකන ලද ආකිමිඩීස් සකල ලෝකයේ පහළ වූ ශ්‍රේෂ්ඨතම ගණිතඥයන්ගෙන් එක් අයෙකි. ඔහු විසින් පයි (pi) නියතය සඳහා ඉතා නිවැරදි ආසන්නතම අගයක් ගණනය කිරීමට සමත්වුණා . ඒ සඳහා ඔහු විසින්, අපරිමිත ශ්‍රේණියක එකතුවක් සහිත පරාවලයක ඡාපයට යටත්ව පවතින කොටසේ වර්ගඵලය, නිරවශේෂණ ක්‍රමය භාවිතයෙන් ගණනය කරන ලදී. ඒ වගේම ඔහු විසින්, පරිභ්‍රමණය වන පෘෂ්ඨ වල පරිමාව සඳහා සමීකරණයක් වන ආකිමිඩිස් සර්පිලය (spiral) අර්ථ දැක්වූ අතර ඉතා විශාල සංඛ්‍යා නිරූපණය කිරීම සඳහා ඉතා අනර්ඝ ක්‍රමයක් ද අර්ථ දැක්වූවා.
කි‍්‍ර.පූර්ව. 215 දී රෝමවරුන් සර්කියුස් නගරය යටත් කරගත්තා. සර්කියුස් නගරය යටත් කර ගැනීමට හැකි වීම පිළිබඳව ජනරාල් මාර්සලස් සිටියේ අපමණ සතුටකින්. සර්කියුස් හි සිටි මහා ප‍්‍රාඥයා වන ආකිමිඩිස් පිළිබඳව ඔහුගේ සිතේ තිබුණේ අපමණ ගෞරවයක්. ආකිමිඩිස්ව දැන හඳුනා ගැනීමේ ආශාවෙන් සිටි ජෙනරාල්වරයා ඔහුව තමන් වෙතට රැගෙන එන ලෙසට තමන්ගේ සෙබළුන්ට නියෝග කළා. ආකිමිඩිස්ව සොයා ගෙන ඔහුගේ නිවසට ගිය රෝම සෙබළාට දකින්නට ලැබුණේ ගණිත ගැටලුවක කිමිදී සිටින ආකිමිඩිස් ය. තමන් ගණිත ගැටළුවක් විසදමින් සිටින බවත් ඒ නිසා දැන් පැමිණිය නොහැකි බවත්, මෙය විසදා ජෙනරාල් හමුවීමට පැමිණෙන බවත් ආකිමිඩිස් විසින් සෙබළාට පැවසුවා .කෝපයට පත් සෙබළා තම අත වූ කඩුවෙන් ආකිමිඩිස්ව මරා දැමුවා. තමන් අතින් මරණයට පත් වූයේ ලොව පහළ වූ ශ්‍රේෂ්ඨතම විද්‍යාඥයකු බව ඒ සෙබළාට වැටහුණේ නැහැ.
ඔන්න ඔහොමලු උනේ !!! අලුත් දෙයක් දැනගත්තනම් අපිට කොමෙන්ටුවකුත් දාල යන්නකෝ එහෙනම්‍... බුල්ටෝ කඩේ කදමල්ලෙන් විතරමයි....
[ Exclusively on බුල්ටෝ කඩේ - කදමල්ල ]
